Open Source

ook uw organisatie verdient het!

Introductie

Wat is Open Source?

Open Source is een ontwikkelmodel voor software, waarbij de ontwikkelaars de broncode (source) voor iedereen vrij toegankelijk ter beschikking stellen. Iedere gebruiker heeft daardoor de mogelijkheid de broncode van Open Source programmatuur in te zien, te wijzigen of aan te vullen met zelf geschreven broncode. Bij Open Source software heeft de gebruiker vrijwel dezelfde rechten als de ontwikkelaar. De implicatie is enorm! In plaats van scherp afgebakend door de jurische grenzen van de softwarelicentie, is bij Open Source de scheidslijn tussen gebruiker en ontwikkelaar een glijdende schaal met kennis als index. Bij Open Source kan iedere gebruiker bijdragen aan het product. In de praktijk gebeurt dit ook. Veel Open Source projecten hebben een vaste kern ontwikkelaars met daaromheen mede-ontwikkelaars, testers en documentalisten.

Open Source software heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen en is allang niet meer een zaak voor hobbyisten alleen. Linux, het bekendste Open Source besturingssysteem, bestaat inmiddels in diverse varianten, zgn. "distributies" (bv. Debian GNU/Linux) en afgeleiden daarvan (bv. Ubuntu of Linux Mint, een afgeleide van Ubuntu).
Netcraft-statistieken (www.netcraft.com) laten keer op keer zien dat de betrouwbaarste hosting companies merendeels op Linux & Open Source software draaien (bv. Netcraft Top-10, Juni 2012: 5 x Linux en 4 x FreeBSD). De grootste beurzen ter wereld doen dat inmiddels ook, bv. New York Stock Exchange (vanaf 2007; vanaf april 2011 samen met Deutsche Börse), London Stock Exchange (vanaf februari 2011).

Steeds meer softwarebedrijven starten een project als "Open Source" of geven hun licensed producten vrij als "Open Source" software.
Zo gaf IBM in 2004 zijn Eclipse Java ontwikkelomgeving ter waarde van $40 miljoen vrij. Anno nu is IBM, samen met andere partijen, nog steeds actief als mede-ontwikkelaar binnen de zelfstandig opererende Eclipse Foundation (http://www.eclipse.org).
Facebook, geheel ontwikkeld op basis van Open Source software, heeft in april 2011 haar zelf ontwikkelde Server en Data Center architectuur als zgn. "Open Hardware" vrijgegeven in het Open Compute project (http://OpenCompute.org).

De vraag is natuurlijk wat bedrijven beweegt om hun software (of hardware) op deze manier weg te geven. Op het eerste gezicht lijkt het commercieel niet slim om af te zien van licentie-inkomsten. Tegenover het verlies aan licentie-inkomsten staan echter interessante voordelen. Door het eigen product tot Open Source te verklaren komen concurrerende producten zwaar onder druk te staan. Zo zette IBM indertijd met de gratis Eclipse Java ontwikkelomgeving de programmeertaal C# van concurrent Microsoft onder druk. Het tot Open Source verklaren van een product levert ook veel publiciteit en naamsbekendheid op. Dit leidt tot nieuwe klanten. Bovendien verlaagt Open Source de ontwikkelkosten van een product doordat derden gratis meeontwikkelen.

Open Source licenties

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is de broncode van Open Source software niet vrij van rechten te gebruiken. Evenals op traditionele commerciële software rust op Open Source software auteursrecht. Bij Open Source software heeft iedere ontwikkelaar het auteursrecht van zijn/haar eigen broncode (source). Indien een gebruiker de broncode wijzigt en/of aanvult, verwerft deze daarmee alleen het auteursrecht op de aangebrachte wijzigingen en/of aanvullingen. Auteursrechtelijke vermeldingen mogen niet worden verwijderd.

Teneinde de rechten van de gebruikers/ontwikkelaars veilig te stellen is een juridisch deugdelijke licentie van groot belang. Het recht om de oorspronkelijke broncode te wijzigen en/of aan te vullen zou bijvoorbeeld door een commerciële partij gebruikt (misbruikt) kunnen worden om het Open Source product om te vormen naar een gesloten commercieel product. De Open Source ontwikkelaars zouden zich daardoor in de situatie geplaatst kunnen zien te moeten concurreren tegen een commercieel product gebaseerd op hun eigen broncode. Hoewel dit niet het einde van het Open Source project hoeft te betekenen, zullen de meeste Open Source ontwikkelaars dit als onrechtvaardig en ongewenst beschouwen.

Baanbrekend in dit kader is het werk van Richard Stallman (Free Software Foundation) met de ontwikkeling van de GNU "General Public License" (GNU GPL). De GNU GPL is een tegendraadse licentie (Copyleft), waarvan het belangrijkste uitgangspunt is er voor te zorgen dat de software zijn Open Source karakter niet verliest. In hoofdlijnen komt GNU GPL op het volgende neer:

• Distributeurs moeten de broncode tegen dezelfde condities beschikbaar stellen als de uitvoerbare code (binaries).
• Indien de broncode wordt gewijzigd (of aangevuld) moet het aldus verkregen geheel onder dezelfde GPL licentie worden gedistribueerd.
• De GPL licentie legt geen beperkingen op ten aanzien van het gebruik van de uitvoerbare code (binary).

De GNU GPL is nog steeds de meest gebruikte Open Source licentie. Andere veel gebruikte Open Source licenties zijn de Apache License, de BSD licenses en de MIT license.

Lees verder: voordelen van Open Source

---